website title

Năm 2023, là năm bản lề của kế hoạch 5 năm 2021-2025, là mốc quan trọng để đánh giá các kết quả đã đạt được của nửa đầu giai đoạn và đề ra các kế hoạch, nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm cho thời gian tới nhằm hoàn thành tốt và đạt được các chỉ tiêu kế hoạch đề ra theo Nghị quyết số 178-NQ/ĐUVHL, ngày 10/9/2020 của Đại hội đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2020-2025. Ngay từ những tháng đầu năm, toàn thể cán bộ, nhà khoa học, viên chức và người lao động tại Viện Hàn lâm đã đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, phát huy mạnh mẽ những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế bám sát các chủ trương, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, phương châm hành động và trọng tâm chỉ đạo điều hành năm 2023 của Chính phủ, và thực hiện tốt các nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao và các nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra.

Toàn cảnh Hội nghị

Năm 2023, Viện Hàn lâm đã công bố được tổng số 2.211 công trình khoa học, gồm 1738 công trình công bố trên các tạp chí quốc tế và 76 Bằng độc quyền phát minh sáng chế và giải pháp hữu ích. Số lượng các công trình công bố quốc tế của Viện Hàn lâm năm 2023 tiếp tục được duy trì ở mức cao, đạt 1738 công trình, chiếm 78,6 % tổng số công trình công bố. Số lượng công bố trên các tạp chí quốc tế chất lượng cao (các công trình thuộc danh mục tạp chí Q1, Q2 theo SCImago, hoặc có chỉ số IF ≥ 1 theo Web of Science, Citescore ≥ 2 theo Scopus) đạt 1.379 công trình, chiếm tỉ lệ 79%. Trong đó, số công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín thuộc danh mục SCIE có chỉ số IF ≥ 3 đạt 38,3%, đặc biệt có một số công trình trên các tạp chí quốc tế có chỉ số IF cao. Số lượng công bố trên các tạp chí quốc tế được xếp loại Q1 chiếm 35,4% và Q2 trở lên đạt 70,6%. Có thể thấy, so với các năm gần đây và của cả giai đoạn 2016 - 2020, chất lượng và số lượng của các công trình công bố vẫn tiếp tục tăng, đặc biệt trong bối cảnh số lượng cán bộ nghiên cứu giảm theo kế hoạch tinh giản biên chế của Viện Hàn lâm (giảm 10% giai đoạn 2016 – 2020 và giảm tiếp 10% giai đoạn 2022 – 2026).

Năm 2023, Viện Hàn lâm tiếp tục tổ chức vinh danh các Công trình công bố xuất sắc trong năm cho các lĩnh vực nghiên cứu khác nhau do các nhà khoa học tại Viện Hàn lâm thực hiện. Trong lần thứ hai, Viện Hàn lâm đã lựa chọn được 09 công trình công bố xuất sắc đã được lựa chọn theo các lĩnh vực Toán học - Công nghệ thông tin, Cơ học - Vật lý - Công nghệ vũ trụ, Hóa học, Công nghệ sinh học, Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Khoa học vật liệu, Khoa học Trái đất, Khoa học Biển, Môi trường - Năng lượng. Bên cạnh đó, các đơn vị và cá nhân trong Viện Hàn lâm đã nhận được nhiều giải thưởng cấp Quốc gia và quốc tế như nhà khoa học nữ xuất sắc năm 2023 của L’Oreal – UNESCO, giải thưởng Khoa học công nghệ Quả cầu vàng.

Trong năm qua, Viện tích cực triển khai Chương trình phát triển vật lý đến năm 2025, Chương trình Toán học, Chương trình phát triển nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực hoá học, khoa học sự sống, khoa học trái đất và khoa học biển giai đoạn 2017-2025, Chương trình chuyển đổi số và Chương trình Công nghệ 4.0, Chương trình tăng trưởng xanh,... Hai trung tâm Khoa học quốc tế duy nhất ở Việt Nam được UNESCO công nhận và bảo trợ là Trung tâm Vật lý Quốc tế và Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Quốc tế về Toán học không ngừng phát huy được những thế mạnh về nghiên cứu cơ bản của Viện trong lĩnh vực Toán học, Vật lý.

GS.VS. Châu Văn Minh khai mạc Hội nghị tổng kết công tác năm 2023 và triển khai kế hoạch năm 2024 của Viện Hàn lâm

Các hoạt động điều tra cơ bản luôn là một trong những thế mạnh của Viện Hàn lâm. Hệ thống trên 100 đài trạm của Viện Hàn lâm trải rộng trên khắp lãnh thổ, lãnh hải Việt Nam quan trắc các yếu tố môi trường tự nhiên, tiếp tục được duy trì hoạt động ổn định. Năm 2023, các hoạt động điều tra cơ bản được triển khai tốt và thu được nhiều kết quả đáng khích lệ, phát hiện được nhiều loài mới, thu thập được các mẫu có giá trị.

Các hoạt động nghiên cứu ứng dụng và triển khai công nghệ tiếp tục được Viện Hàn lâm chú trọng đẩy mạnh. Viện đã tích cực phối hợp với các Bộ, ngành và các tổ chức quốc tế trong việc xây dựng các văn bản, chính sách, quy chế, tiêu chuẩn về sở hữu trí tuệ và thương mại hóa công nghệ. Năm 2023, Viện đã được cấp 76 Bằng độc quyền phát minh sáng chế và Bằng độc quyền giải pháp hữu ích, trong đó có 03 Bằng độc quyền sáng chế quốc tế. Ngoài ra, các nhà khoa học của Viện Hàn lâm đã chủ động tham gia nhiều đề tài nghiên cứu ứng dụng, các dự án sản xuất thử nghiệm, đề tài hợp tác địa phương. Các kết quả nghiên cứu đều có tính ứng dụng thiết thực và được chuyển giao cho địa phương, thu hút được sự đầu tư kinh phí đáng kể, điển hình như công nghệ sơn chống cháy của Viện Khoa học vật liệu, công nghệ sơn phản xạ nhiệt của Viện Kỹ thuật nhiệt đới, hay ứng dụng công nghệ sinh học vào trong ngành nông nghiệp, thủy sản như lai tạo thành công đàn cá nemo có giá trị cao trong ngành sinh vật cảnh trong nước và xuất khẩu, lại tạo bê lai F1, và tạo ra các sản phẩm hỗ trợ sức khoẻ cho bệnh nhân,… Năm 2023, các đơn vị trực thuộc đã thực hiện 718 hợp đồng khoa học công nghệ.

Năm 2023, năm thứ ba triển khai Chương trình thu hút các nhà khoa học trẻ vào công tác tại Viện và đã thu hút được 15 cán bộ trẻ tham gia, nâng tổng số lên 52 cán bộ trẻ tham gia Chương trình sau ba năm. Ngoài ra, Viện tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chương trình hỗ trợ cho các cán bộ trẻ, giỏi và cán bộ có trình độ cao hiện đang công tác tại Viện. Trong năm 2023, Viện đã hỗ trợ cho 54 cán bộ trẻ gồm 32 tiến sĩ, 28 thạc sĩ và 04 kỹ sư và cử nhân.

Về công tác hợp tác quốc tế, trong năm 2023, các hoạt động hợp tác quốc tế của Viện Hàn lâm đã thực sự sôi động trở lại sau đại dịch Covid-19. Viện Hàn lâm đã và đang tích cực triển khai các hoạt động đối ngoại nhằm tăng cường và mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế về nghiên cứu khoa học công nghệ với các đối tác trong khu vực và trên thế giới. Viện đã tổ chức thành công các đoàn ra và đón tiếp các đoàn vào cấp Viện Hàn lâm để trao đổi về các cơ hội hợp tác nghiên cứu khoa học và đào tạo cũng như ký kết nhiều văn kiện hợp tác trong nhiều lĩnh vực khoa học công nghệ với các đối tác truyền thống. Viện Hàn lâm tiếp tục phối hợp với Viện Hàn lâm khoa học Nga chuẩn bị cho các chuyến khảo sát nghiên cứu vùng biển Việt Nam bằng tàu Viện sĩ Oparin và tàu La ven chep trong các năm tiếp theo.

Trong công tác đào tạo đại học, sau đại học và đào tạo lại cán bộ, hiện nay Học viện Khoa học Công nghệ đang đào tạo 841 học viên, trong đó có 322 học viên Cao học, 519 nghiên cứu sinh. Năm học 2023-2024, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội đã tuyển được 891 sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh. Quy mô đào tạo hiện tại của Trường là 2789 sinh viên bao gồm ba trình độ đại học, thạc sĩ và tiến sĩ. Trong năm 2023, Viện Hàn lâm đã có 55 tiến sĩ, 53 Thạc sĩ và 220 cử nhân bảo vệ luận văn. Với mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học đạt chuẩn quốc tế, các cơ sở đào tạo tại Viện Hàn lâm tiếp tục triển khai một số chương trình đào tạo quốc tế. Nổi bật là chương trình “Đào tạo Tiến sĩ chất lượng quốc tế“ của Học viện Khoa học công nghệ, chương trình song bằng trình độ đại học của Trường Đại học công nghệ. Đặc biệt, vừa qua trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội đã được Hội đồng cấp cao về đánh giá nghiên cứu và giáo dục đại học Pháp (HCERES) chứng nhận đạt chuẩn kiểm định Châu Âu cho cơ sở đào tạo đại học giai đoạn 2023 – 2028.

Đối với công tác thông tin, truyền thông và xuất bản, trong năm 2023 có 12/12 tạp chí khoa học chuyên ngành thuộc Viện Hàn lâm quản lý được xuất bản 100% bằng tiếng Anh, đạt theo đúng theo lộ trình đề ra. Trong đó, 05/12 Tạp chí có trong danh sách chỉ mục hệ thống Web of Science, 06/12 Tạp chí có tên trong chỉ mục trong hệ thống Scopus và 8/12 tạp chí đạt tiêu chuẩn khu vực Asean. Bên cạnh đó, Trang thông tin điện tử của Viện được duy trì và phát huy hiệu quả tốt, làm cầu nối giữa độc giả với các nhà khoa học, giúp cho người dân biết đến nhiều hơn về các kết quả nghiên cứu khoa học. Năm 2023, số lượt truy cập trang web của Viện Hàn lâm là trên 4 triệu lượt. Điều đó đã phản ánh được mức độ quan tâm ngày càng lớn của độc giả đối với Viện Hàn lâm. Ngoài ra, Hệ thống công nghệ thông tin phục vụ các hoạt động của Viện Hàn lâm đã phát huy hiệu quả. Tính đến tháng 11/2023, đã có trên 600 nghìn lượt tải các công trình khoa học và trên 8 nghìn lượt tải sách chuyên khảo phục vụ các hoạt động nghiên cứu khoa học. Trong hai năm liên tiếp (2021 và 2022), Viện Hàn lâm được xếp vị trí thứ nhất về mức độ chuyển đổi số ở khối các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ không cung cấp dịch vụ công, theo kết quả đánh giá chỉ số mức độ chuyển đổi số (DTI) của Bộ Thông tin và Truyền thông.

Bên cạnh đó, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng rất chú trọng và nỗ lực để hoàn thành các nhiệm vụ do Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ giao như: Nhiệm vụ báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, năm 2023 Mạng lưới đài trạm địa chấn quốc gia do Viện Vật lý địa cầu vận hành đã ghi nhận được 343 trận động đất có độ lớn dao động trong khoảng từ 2.5 đến 5.4 độ theo thang Mô men trên lãnh thổ và lãnh hải Việt Nam; Công tác vận hành hoạt động ổn định và hiệu quả hệ thống VNREDSat-1 trên quỹ đạo thực hiện tốt. Với sau hơn 10 năm hoạt động, vệ tinh VNREDSat-1được đánh giá cao về khả năng hoạt động, và vệ tinh đã chụp, truyền về mặt đất trên 155 nghìn cảnh ảnh, kích thước 17,5km x 17,5km trên toàn bộ lãnh thổ, lãnh hải Việt Nam cũng như các khu quan tâm trên thế giới, góp phần tích cực vào các hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ vũ trụ cũng như an ninh quốc phòng; Trong việc thực hiện Đề án 515 quy tập và định danh liệt sỹ còn thiếu thông tin, trong năm qua Trung tâm giám định ADN đã thu thập và tiếp nhận tổng cộng 481 mẫu hài cốt liệt sĩ từ 15 nghĩa trang liệt sĩ trên cả nước và bảo quản 6264 mẫu hài cốt liệt sĩ; Các dự án khác như: Đầu tư xây dựng Trường Đại học Khoa học công nghệ Hà Nội; Dự án Trung tâm vũ trụ Việt Nam; Dự án xây dựng Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam... đều đang tích cực được triển khai thực hiện.

Các hoạt động thường xuyên khác của Viện Hàn lâm về công tác Tổ chức – Cán bộ và Kiểm tra, Văn phòng, Kế hoạch – Tài chính đã đi vào nề nếp đạt kết quả tốt, cùng với sự hoạt động tích cực của Hội Cựu chiến binh, Công đoàn và Đoàn thanh niên đóng góp vào các thành tích chung của Viện Hàn lâm.

PGS.TS. Huỳnh Thành Đạt - Ủy viên BCH TW Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ tham dự Hội nghị

Cũng trong khuôn khổ Hội nghị, các đại biểu đã được nghe một số báo cáo minh họa về tình hình hoạt động và kết quả của các đơn vị trực thuộc Viện Hàn lâm trong năm qua.

Với các kết quả đạt được, năm 2023, nhiều tập thể và cá nhân của Viện Hàn lâm đã được Chính phủ trao tặng các giải thưởng vì đã có thành tích xuất sắc trong các hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng và triển khai công nghệ. Cụ thể như: Cờ Thi đua của Chính phủ cho 01 đơn vị; Huân chương Độc lập hạng Ba cho 01 đơn vị; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho 01 đơn vị.

Nhằm biểu dương các đơn vị, tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác năm 2023, Ban lãnh đạo Viện Hàn lâm đã trao danh hiệu Cờ Thi đua của Viện Hàn lâm cho 08 đơn vị; trao danh hiệu Tập thể Lao động xuất sắc cho 30 đơn vị và 28 tập thể phòng; trao danh hiệu Chiến sĩ thi đua Viện Hàn lâm cho 06 cá nhân; tặng Bằng khen của Chủ tịch Viện cho 20 tập thể và 41 cá nhân; trao danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở cho 45 cá nhân. Ngoài ra, trong năm 2023, Viện Hàn lâm đã trao tặng Kỷ niệm chương của Viện Hàn lâm cho 36 cá nhân và Phong tặng danh hiệu Tiến sĩ danh dự cho 01 cá nhân người nước ngoài.